Route 2 - Door de dorpskern van Babberich
Afstand 3.1 km
Route 2
|
Route 2 – Door de dorpskern van Babberich |
||
Bank 15 - Kunst en cultuur
Net als elke plaats in Nederland heeft Babberich ook kunstwerken in de openbare ruimte. Veel van de kunstwerken hebben een religieuze grondslag. Bij de voormalige kerk staat een Heilig Hartbeeld, een Christusfiguur geschonken in 1930 door de Babberichse bevolking ter gelegenheid van het zilveren jubileum van de kapelaan. Het beeld is gemaakt door Jan Custers.
Verder is er boven de deur van de kerk een mooi mozaïek (Het verlangen naar Christus) te zien van de Lobithse kunstenaar Tonny Ros. Rechts daarvan op de gevel twee beelden van Franciscus van Assisi, die zijn stigmata (wond in de handen) laat zien en Koenraad van Parzham die hulp bood aan armen en pelgrims. Beide beelden zijn gemaakt door Johan Westerwoudt.
Hier op het Zandakkerplein staat een wat moderner kunstwerk. Een stenen bank met dierfiguren. Het is gemaakt door Guilad van Zuilekom. Het plein werd op 15 mei 2004 feestelijk geopend. De bewoners van de Zandakker en Middag hebben inspraak gehad bij de inrichting van het pleintje. Zo werd een deel geschikt gemaakt voor jeu de boules. Het plein wordt dan ook wel aangeduid al het ‘Franse pleintje’.
Bij het Kulturhus is een ander modern kunstwerk geplaatst, gemaakt door Peter van Tilburg, met de toepasselijke naam: Buitenste-Binnen. Het kunstwerk loop van buiten het gebouw door naar binnen in de Huiskamer.
Route: De wandelroute gaat nu door de woonwijk ‘Middag’. De woonwijk was de eerste grote uitbreiding van Babberich in de jaren 80. De weg slingert door de wijk en komt uit op de Dorpstraat. Ga bij de Dorpstraat linksaf en loop door om via de rotonde (3e afslag, richting Lobith) het ‘Witte Kruis’ op te gaan. Dit is de drukke verbindingsweg met het Gelders eiland. In de bocht staat bank 16.
Bank 16 - Stal Bles
Hier kijk je over de weilanden waar de paarden van Stal Bles rondlopen. Iets verder links staan het huis en de stallen van het familiebedrijf waar springruiter Bart Bles deel van uitmaakt.
Bart Bles is een Nederlandse springruiter die vlak voor de coronacrisis een aantal goede prestaties leverde en zich daardoor behoorlijk in de kijker reed. Met zijn paard Israel van de Dennehoeve werd hij zelfs opgenomen in het Nederlands Olympisch Kader Springen Senioren na enkele goede resultaten in Wereldbekerwedstrijden en grote prijzen. Ook maakte Bart Bles met Israel in 2019 deel uit van het Nederlandse team tijdens de Nations Cupfinale in Barcelona.
Jaren geleden werd het bedrijf in Babberich opgezet door zijn vader en oom. Op het bedrijf is naast de springpaarden van Bart ook ruimte voor een aantal pensionpaarden. Alle dieren genieten van de ruime boxen, de rust en de uitgebreide weidegang op het terrein.
In de nacht van 21 op 22 januari 2012 werd heel het dorp opgeschrikt door een grote brand in de stallen van Bles. In de vlammenzee kwamen drie pensionpaarden en twaalf jonge en handelspaarden van Bart Bles om het leven. De oorzaak van de brand was door de heftigheid niet te achterhalen.
Route: Loop verder langs het ‘Witte Kruis’. Na plm. 250 meter moet je de weg oversteken om de Veerweg in te gaan. Let bij het oversteken goed op! Na het oversteken links aanhouden om zo de Veerweg verder in te lopen naar het speelterreintje met bank 17.
Bank 17 - De 'rode huisjes'
In de jaren 20 van de vorige eeuw kwam de particuliere woningbouw op gang. Deze had voor die tijd veel last van de hoge bouwkosten als gevolg van de Eerste Wereldoorlog. In 1920 werd door de net opgerichte woningbouwstichting ‘St.-Antonius’ het plan ingediend voor de bouw van 20 arbeiderswoningen aan de Dorpstraat en de Veerweg. In 1921 werden deze opgeleverd en konden de eerste huurders hun intrek nemen. Het waren vooral werknemers van de steenfabrieken in de uiterwaarden van de Rijn bij Spijk, Lobith en Pannerden. De woningen waren opgetrokken uit donkerrode stenen en de buurt werd daar al snel aangeduid als ‘Rode huisjes’. De huisjes zijn in de loop van 1980 gesloopt en vervangen door de veel moderne woningen die er nu staan. Door de bouw worden deze ook wel ‘Bunkerwoningen’ genoemd.
Route: Loop weer terug richting het ‘Witte Kruis’. Op de hoek met de Veerweg staat bank 18.
Bank 18 - Piet Duits
Het Piet Duitsplein werd in 1997 ingericht op initiatief van de dorpsvereniging 'Aktief Babberich'. Piet Duits1926 - 1995) was een betrokken bewoner van Babberich die zich voor de verschillende verenigingen in het dorp inzette. Vaak zat hij ook in actiecomités van die verenigingen.
Jarenlang werd bij Fancy Fairs door Piet de muziek verzorgd, praatte het aan elkaar en draaide aan het Rad van Avontuur. Dit deed hij samen met zijn maatje Henk van Dinther.
Hij kon ook de jeugd stimuleren om zich in te zetten voor de gemeenschap.
Een uitspraak van Piet was; “Iemand die de zaal aanveegt is net zo belangrijk als degenen die met de microfoon in de hand bij het Rad staat. We kunnen niet zonder elkaar.”
Route: Vervolg de route langs het ‘Witte Kruis’. Het ‘Witte Kruis’ heeft z’n naam te danken aan de boerderij aan de overkant van de weg. In de gevel van het pand zat vroeger een wit geschilderd kruis van bakstenen. Na plm. 375 meter staat op het grasveld bank 19.
Bank 19 - Gemene gronden
Je kijkt hier uit op de ‘gemene gronden’. In het begin van onze jaartelling kende men nog geen particulier grondbezit. Zo verdeelden de Germaanse stammen onderling het gebruik van de grond. Maar er bestonden ook gronden die gemeenschappelijk werden gebruikt. Zoals bossen waar iedereen het hout vandaan haalde voor de bouw van de huizen. Van de verschillende heidevelden werden heideplaggen gehaald als dakbedekking of als ondergrond in de stallen. Uit veen werd de turf gestoken, die als brandstof werd gebruikt.
Vanaf de dertiende eeuw werden de verdeelde gronden steeds meer gecultiveerd en beheerd. Zo kregen personen rechten op een stuk grond en werden deze uiteindelijk als eigenaar beschouwd. De gemeenschappelijke gronden kwamen onder bestuur van een zogenaamde ‘marke’. In 1886 hield dit op te bestaan en werden alle gronden verdeeld. Behalve in Oud-Zevenaar en Babberich. Er was niet vastgelegd van wie deze grond was. Lange tijd werd er nog gediscussieerd over het eigendomsrecht van de weidegronden.
In 2005 en 2008 sloot de Vereniging van Gemene Gronden van Babberich, Holthuizen en Didam met de gemeente Zevenaar en het Waterschap Rijn en IJssel een beheersovereenkomst. Volgens beide overeenkomsten bestaan de gemene gronden alleen nog in Oud-Zevenaar en zijn ze op enkele uitzonderingen na gelegen in het buurtschap Camphuysen. De uitzonderingen betreffen een perceel in Babberich ten zuiden van Halsaf, groot 1 hectare langs de Emmerichsedijk (een dijklichaam met een smalle strook vlakke grond) en enkele perceeltjes (samen 0,3 hectare groot) rondom de Zwanenwaay. Vanaf het Witte Kruis strekt het leeuwendeel van de gemene gronden zich uit ten zuiden van de Kamphuizerweg tot de oprit van de Oud-Zevenaarsedijk.
Route: Loop verder tot net voor de bocht en ga via de bussluis linksaf de Zwanenwaay in. Loop door tot aan het speelveld waar bank 20 staat.
Bank 20 - Zwanenwaay
Op 15 maart 1740 brak om twee uur ’s middags de dijk bij “De Zwaan”. Het uitstromende water was zo krachtig, dat het huis van kerkmeester Herman Hendriks helemaal wegspoelde. Delen van het houtwerk werden door het water meegenomen en kwamen tot in Didam terecht. Verschillende huizen in de omgeving van de waai waren zwaar beschadigd. Het huis “De Zwaan” was voor de helft in de waai gezakt. Het huis aan de andere kant van de waai was helemaal verwoest. De meubels en het gereedschap waren gaan drijven en zijn later bij Didam opgevist.
Een ander huis en schuur werden meegesleurd en honderden meters verderop weer neergezet. De waai kreeg na deze doorbraak de huidige vorm en afmeting.
Route: Ga verder over de Zwanenwaay tot aan de Dorpstraat. Steek hier over en ga rechtsaf. Je loopt hier langs de ingang van Huize Valdyk. Iets verder staat bank 21 met uitzicht op de overloop en de nieuwbouw. Op het landgoed van Huize Valdyk staan de banken 22 en 23. Deze zijn niet opgenomen in de route.
Bank 21 - Huize Valdyk
Joannes van Raay en familie zijn rijk geworden met de bouw van piano’s in Amsterdam. Hij reisde rond 1826 regelmatig terug naar zijn geboortestreek in de omgeving van Babberich, waar hij zijn zomerverblijf Huize Valdyk liet bouwen.
Tussen 1850 en 1860 is de woontoren die aan het huis verbonden was afgebroken, waarom dit is gebeurd is een raadsel.
In 1860 heeft de boerenknecht, E. Bergervoet, het huis overgenomen, onder de voorwaarden dat de familie van Raay er mocht blijven wonen. Huize Valdyk bleef in bezit van de familie Bergervoet tot 1977. Al die jaren runde de familie hier een boerderij.
De boerderij werd in 1977 openbaar verkocht in zaal Van de Lugt. De koper was aannemer Joosten. Deze verbouwde/bouwde stallen voor de paarden die in de wei aan de voorzijde van het huis liepen.
In 1995 kwam Huize Valdyk in handen van de huidige bewoner. Deze liet de stallen verbouwen tot kantoorruimte voor zijn accountantsbedrijf. Maar de meest bijzondere wijziging was wel de tuin. De wei werd omgetoverd in een bamboetuin. Naast de vele bamboe staan er verschillende subtropische planten, zoals bananenbomen en vele varen soorten. Een ander deel van de tuin is ingericht als Engelse tuin.
Met de instemming en medewerking van de eigenaar heeft de Dorpsraad Babberich in deze mooi aangelegde tuinen een kabouterpad aangelegd. Voor kinderen een hele aparte ervaring om hier doorheen te lopen.
Route: We zijn bijna aan het einde van route 2. Loop door langs de overloop (waterplas) naar het Babborgaplein waar bank 24 staat.
Bank 24 - Babberich
Je bent weer terug op het Babborgaplein in het centrum van Babberich. Hier staat het Kulturhus De Borg. Dit is een multifunctioneel gebouw. Het Dorpshuis, de basisschool en de kinderopvang vormen de kern van het Kulturhus. Het is het middelpunt van een bloeiend verenigingsleven. Babberich behoort bij de gemeente Zevenaar. Totaal wonen hier om en nabij 44.000 inwoners.
De naam van het dorp komt sinds 1358 voor als Babborch, Babbergen en Babberich en is mogelijk een combinatie van een persoonsnaam 'Babbo' met 'borch' of 'berg'. Het dorp Babberich werd pas na het Congres van Wenen op 1 juni 1816, evenals een groot gedeelte van de Liemers, definitief bij Nederland gevoegd.
Babberich ligt op de Nederlands-Duitse grens, zo lag het vroeger op de grens van Frankische en Saksische invloeden, die beide nu nog terug te vinden zijn in de taal en de cultuur van het dorp en de rest van de Liemers.
In 1995 werd het klooster gesloten en vertrokken de Clarissen-Capucinessen naar een zuster-bejaardenoord in Someren. Er was geen opvolging meer binnen de kloosterorde, geen jonge dames die de roeping hadden om in volle geloofsovertuiging hun leven in alle eenvoud te slijten.
In het voormalige klooster werden tien appartementen gebouwd voor ouderen. De buitenkant van het klooster is geheel intact gelaten. Ook het Heilig Hartbeeld aan de zuidzijde is blijven staan. Verder werden in de kloostertuin 48 woningen verdeeld over drie hofjes gerealiseerd. In een van de hofjes is de Calvarieberg (zie beschrijving route 1 - bank 14) van de kloostertuin bewaard gebleven.
Per 1 jan 2021 is de kerk gesloten. Er zijn plannen om hier appartementen in te realiseren, maar concreet zijn ze niet.
Je bent gekomen aan het eind van route 2. Als het Kulturhus geopend is, kun je hier gebruikmaken van de voorzieningen van de Huiskamer.
Terug naar kaart
Teksten en opmaak:
- Kees Jongboer
Geraadpleegde bronnen:
- Babberich, Betburgh en Baston – Ben Janssen en Theo Keultjes
- Buurtschap Het Kwartier Babberich – A.W.A. Bruins
- Nat van het Veld – Frans A.W. van Gorkum
- Grensdorp Babberich – Leen den Besten
- Gesprekken gevoerd met Bennie Claes, Hans Verberkt en Willy van Dinther
Foto's:
- Fred van den Heuvel
- Kees Jongboer