Route 2 - Door de dorpskern van Babberich
Afstand 3.1 km
Route 2
|
Route 2 – Door de dorpskern van Babberich |
||
Bank 15 - Kunst en cultuur
Net als elke plaats in Nederland heeft Babberich ook kunstwerken in de openbare ruimte. Veel van de kunstwerken hebben een religieuze grondslag. Bij de voormalige kerk staat een Heilig Hartbeeld, een Christusfiguur geschonken in 1930 door de Babberichse bevolking ter gelegenheid van het zilveren jubileum van de kapelaan. Het beeld is gemaakt door Jan Custers.
Verder is er boven de deur van de kerk een mooi mozaïek (Het verlangen naar Christus) te zien van de Lobithse kunstenaar Tonny Ros. Rechts daarvan op de gevel twee beelden van Franciscus van Assisi, die zijn stigmata (wond in de handen) laat zien en Koenraad van Parzham die hulp bood aan armen en pelgrims. Beide beelden zijn gemaakt door Johan Westerwoudt.
Hier op het Zandakkerplein staat een wat moderner kunstwerk. Een stenen bank met dierfiguren. Het is gemaakt door Guilad van Zuilekom. Het plein werd op 15 mei 2004 feestelijk geopend. De bewoners van de Zandakker en Middag hebben inspraak gehad bij de inrichting van het pleintje. Zo werd een deel geschikt gemaakt voor jeu de boules. Het plein wordt dan ook wel aangeduid al het ‘Franse pleintje’.
Bij het Kulturhus is een ander modern kunstwerk geplaatst, gemaakt door Peter van Tilburg, met de toepasselijke naam: Buitenste-Binnen. Het kunstwerk loop van buiten het gebouw door naar binnen in de Huiskamer.
Route: De wandelroute gaat nu door de woonwijk ‘Middag’. De woonwijk was de eerste grote uitbreiding van Babberich in de jaren 80. De weg slingert door de wijk en komt uit op de Dorpstraat. Ga bij de Dorpstraat linksaf en loop door om via de rotonde (3e afslag, richting Lobith) het ‘Witte Kruis’ op te gaan. Dit is de drukke verbindingsweg met het Gelders eiland. In de bocht staat bank 16.
Bank 16 - Stal Bles
Hier kijk je over de weilanden waar de paarden van Stal Bles rondlopen. Iets verder links staan het huis en de stallen van het familiebedrijf waar springruiter Bart Bles deel van uitmaakt.
Bart Bles is een Nederlandse springruiter die vlak voor de coronacrisis een aantal goede prestaties leverde en zich daardoor behoorlijk in de kijker reed. Met zijn paard Israel van de Dennehoeve werd hij zelfs opgenomen in het Nederlands Olympisch Kader Springen Senioren na enkele goede resultaten in Wereldbekerwedstrijden en grote prijzen. Ook maakte Bart Bles met Israel in 2019 deel uit van het Nederlandse team tijdens de Nations Cupfinale in Barcelona.
Jaren geleden werd het bedrijf in Babberich opgezet door zijn vader en oom. Op het bedrijf is naast de springpaarden van Bart ook ruimte voor een aantal pensionpaarden. Alle dieren genieten van de ruime boxen, de rust en de uitgebreide weidegang op het terrein.
In de nacht van 21 op 22 januari 2012 werd heel het dorp opgeschrikt door een grote brand in de stallen van Bles. In de vlammenzee kwamen drie pensionpaarden en twaalf jonge en handelspaarden van Bart Bles om het leven. De oorzaak van de brand was door de heftigheid niet te achterhalen.
Route: Loop verder langs het ‘Witte Kruis’. Na plm. 250 meter moet je de weg oversteken om de Veerweg in te gaan. Let bij het oversteken goed op! Na het oversteken links aanhouden om zo de Veerweg verder in te lopen naar het speelterreintje met bank 17.
Bank 17 - De 'rode huisjes'
In de jaren 20 van de vorige eeuw kwam de particuliere woningbouw op gang. Deze had voor die tijd veel last van de hoge bouwkosten als gevolg van de Eerste Wereldoorlog. In 1920 werd door de net opgerichte woningbouwstichting ‘St.-Antonius’ het plan ingediend voor de bouw van 20 arbeiderswoningen aan de Dorpstraat en de Veerweg. In 1921 werden deze opgeleverd en konden de eerste huurders hun intrek nemen. Het waren vooral werknemers van de steenfabrieken in de uiterwaarden van de Rijn bij Spijk, Lobith en Pannerden. De woningen waren opgetrokken uit donkerrode stenen en de buurt werd daar al snel aangeduid als ‘Rode huisjes’. De huisjes zijn in de loop van 1980 gesloopt en vervangen door de veel moderne woningen die er nu staan. Door de bouw worden deze ook wel ‘Bunkerwoningen’ genoemd.
Route: Loop weer terug richting het ‘Witte Kruis’. Op de hoek met de Veerweg staat bank 18.
Bank 18 - Piet Duits
Het Piet Duitsplein werd in 1997 ingericht op initiatief van de dorpsvereniging 'Aktief Babberich'. Piet Duits1926 - 1995) was een betrokken bewoner van Babberich die zich voor de verschillende verenigingen in het dorp inzette. Vaak zat hij ook in actiecomités van die verenigingen.
Jarenlang werd bij Fancy Fairs door Piet de muziek verzorgd, praatte het aan elkaar en draaide aan het Rad van Avontuur. Dit deed hij samen met zijn maatje Henk van Dinther.
Hij kon ook de jeugd stimuleren om zich in te zetten voor de gemeenschap.
Een uitspraak van Piet was; “Iemand die de zaal aanveegt is net zo belangrijk als degenen die met de microfoon in de hand bij het Rad staat. We kunnen niet zonder elkaar.”
Route: Vervolg de route langs het ‘Witte Kruis’. Het ‘Witte Kruis’ heeft z’n naam te danken aan de boerderij aan de overkant van de weg. In de gevel van het pand zat vroeger een wit geschilderd kruis van bakstenen. Na plm. 375 meter staat op het grasveld bank 19.
Bank 19 - Gemene gronden
Je kijkt hier uit op de ‘gemene gronden’. In het begin van onze jaartelling kende men nog geen particulier grondbezit. Zo verdeelden de Germaanse stammen onderling het gebruik van de grond. Maar er bestonden ook gronden die gemeenschappelijk werden gebruikt. Zoals bossen waar iedereen het hout vandaan haalde voor de bouw van de huizen. Van de verschillende heidevelden werden heideplaggen gehaald als dakbedekking of als ondergrond in de stallen. Uit veen werd de turf gestoken, die als brandstof werd gebruikt.
Vanaf de dertiende eeuw werden de verdeelde gronden steeds meer gecultiveerd en beheerd. Zo kregen personen rechten op een stuk grond en werden deze uiteindelijk als eigenaar beschouwd. De gemeenschappelijke gronden kwamen onder bestuur van een zogenaamde ‘marke’. In 1886 hield dit op te bestaan en werden alle gronden verdeeld. Behalve in Oud-Zevenaar en Babberich. Er was niet vastgelegd van wie deze grond was. Lange tijd werd er nog gediscussieerd over het eigendomsrecht van de weidegronden.
In 2005 en 2008 sloot de Vereniging van Gemene Gronden van Babberich, Holthuizen en Didam met de gemeente Zevenaar en het Waterschap Rijn en IJssel een beheersovereenkomst. Volgens beide overeenkomsten bestaan de gemene gronden alleen nog in Oud-Zevenaar en zijn ze op enkele uitzonderingen na gelegen in het buurtschap Camphuysen. De uitzonderingen betreffen een perceel in Babberich ten zuiden van Halsaf, groot 1 hectare langs de Emmerichsedijk (een dijklichaam met een smalle strook vlakke grond) en enkele perceeltjes (samen 0,3 hectare groot) rondom de Zwanenwaay. Vanaf het Witte Kruis strekt het leeuwendeel van de gemene gronden zich uit ten zuiden van de Kamphuizerweg tot de oprit van de Oud-Zevenaarsedijk.
Route: Loop verder tot net voor de bocht en ga via de bussluis linksaf de Zwanenwaay in. Loop door tot aan het speelveld waar bank 20 staat.
Bank 20 - Zwanenwaay
Op 15 maart 1740 brak om twee uur ’s middags de dijk bij “De Zwaan”. Het uitstromende water was zo krachtig, dat het huis van kerkmeester Herman Hendriks helemaal wegspoelde. Delen van het houtwerk werden door het water meegenomen en kwamen tot in Didam terecht. Verschillende huizen in de omgeving van de waai waren zwaar beschadigd. Het huis “De Zwaan” was voor de helft in de waai gezakt. Het huis aan de andere kant van de waai was helemaal verwoest. De meubels en het gereedschap waren gaan drijven en zijn later bij Didam opgevist.
Een ander huis en schuur werden meegesleurd en honderden meters verderop weer neergezet. De waai kreeg na deze doorbraak de huidige vorm en afmeting.
Route: Ga verder over de Zwanenwaay tot aan de Dorpstraat. Steek hier over en ga rechtsaf. Je loopt hier langs de ingang van Huize Valdyk. Iets verder staat bank 21 met uitzicht op de overloop en de nieuwbouw. Op het landgoed van Huize Valdyk staan de banken 22 en 23. Deze zijn niet opgenomen in de route.
Bank 21 - Huize Valdyk
Joannes van Raay en familie zijn rijk geworden met de bouw van piano’s in Amsterdam. Hij reisde rond 1826 regelmatig terug naar zijn geboortestreek in de omgeving van Babberich, waar hij zijn zomerverblijf Huize Valdyk liet bouwen.
Tussen 1850 en 1860 is de woontoren die aan het huis verbonden was afgebroken, waarom dit is gebeurd is een raadsel.
In 1860 heeft de boerenknecht, E. Bergervoet, het huis overgenomen, onder de voorwaarden dat de familie van Raay er mocht blijven wonen. Huize Valdyk bleef in bezit van de familie Bergervoet tot 1977. Al die jaren runde de familie hier een boerderij.
De boerderij werd in 1977 openbaar verkocht in zaal Van de Lugt. De koper was aannemer Joosten. Deze verbouwde/bouwde stallen voor de paarden die in de wei aan de voorzijde van het huis liepen.
In 1995 kwam Huize Valdyk in handen van de huidige bewoner. Deze liet de stallen verbouwen tot kantoorruimte voor zijn accountantsbedrijf. Maar de meest bijzondere wijziging was wel de tuin. De wei werd omgetoverd in een bamboetuin. Naast de vele bamboe staan er verschillende subtropische planten, zoals bananenbomen en vele varen soorten. Een ander deel van de tuin is ingericht als Engelse tuin.
Met de instemming en medewerking van de eigenaar heeft de Dorpsraad Babberich in deze mooi aangelegde tuinen een kabouterpad aangelegd. Voor kinderen een hele aparte ervaring om hier doorheen te lopen.
Route: We zijn bijna aan het einde van route 2. Loop door langs de overloop (waterplas) naar het Babborgaplein waar bank 24 staat.
Bank 24 - Babberich
Je bent weer terug op het Babborgaplein in het centrum van Babberich. Hier staat het Kulturhus De Borg. Dit is een multifunctioneel gebouw. Het Dorpshuis, de basisschool en de kinderopvang vormen de kern van het Kulturhus. Het is het middelpunt van een bloeiend verenigingsleven. Babberich behoort bij de gemeente Zevenaar. Totaal wonen hier om en nabij 44.000 inwoners.
De naam van het dorp komt sinds 1358 voor als Babborch, Babbergen en Babberich en is mogelijk een combinatie van een persoonsnaam 'Babbo' met 'borch' of 'berg'. Het dorp Babberich werd pas na het Congres van Wenen op 1 juni 1816, evenals een groot gedeelte van de Liemers, definitief bij Nederland gevoegd.
Babberich ligt op de Nederlands-Duitse grens, zo lag het vroeger op de grens van Frankische en Saksische invloeden, die beide nu nog terug te vinden zijn in de taal en de cultuur van het dorp en de rest van de Liemers.
In 1995 werd het klooster gesloten en vertrokken de Clarissen-Capucinessen naar een zuster-bejaardenoord in Someren. Er was geen opvolging meer binnen de kloosterorde, geen jonge dames die de roeping hadden om in volle geloofsovertuiging hun leven in alle eenvoud te slijten.
In het voormalige klooster werden tien appartementen gebouwd voor ouderen. De buitenkant van het klooster is geheel intact gelaten. Ook het Heilig Hartbeeld aan de zuidzijde is blijven staan. Verder werden in de kloostertuin 48 woningen verdeeld over drie hofjes gerealiseerd. In een van de hofjes is de Calvarieberg (zie beschrijving route 1 - bank 14) van de kloostertuin bewaard gebleven.
Per 1 jan 2021 is de kerk gesloten. Er zijn plannen om hier appartementen in te realiseren, maar concreet zijn ze niet.
Je bent gekomen aan het eind van route 2. Als het Kulturhus geopend is, kun je hier gebruikmaken van de voorzieningen van de Huiskamer.
Terug naar kaart
Teksten en opmaak:
- Kees Jongboer
Geraadpleegde bronnen:
- Babberich, Betburgh en Baston – Ben Janssen en Theo Keultjes
- Buurtschap Het Kwartier Babberich – A.W.A. Bruins
- Nat van het Veld – Frans A.W. van Gorkum
- Grensdorp Babberich – Leen den Besten
- Gesprekken gevoerd met Bennie Claes, Hans Verberkt en Willy van Dinther
Foto's:
- Fred van den Heuvel
- Kees Jongboer
Route 1 - Het buitengebied van Babberich
Afstand 7.1 km
Route 1
|
Route 1 – Het buitengebied van Babberich |
|
|
Route: Het startpunt van deze route is het Babborgaplein. Vanaf de parkeerplaats loop je voor de supermarkt langs naar de Dorpstraat om daar over te steken en vervolgens linksaf te slaan.
Ter hoogte van huisnummer 80a steek je de Dorpstraat over en kom je bij bank 1.
Bank 1 - Kasteel Halsaf
Oude afbeeldingen uit 1731 en 1745 tonen het huis als een schilderachtige verzameling van gebouwen in laatgotische stijl. Johan Philip de Nerée werd in 1785 eigenaar. Deze nieuwe eigenaar zal een vervallen huis hebben aangetroffen. Hij liet een veelomvattende verbouwing uitvoeren. Met gebruikmaking van veel oud muurwerk werd het huis opgebouwd. Om alle verbouwingssporen weg te moffelen, liet de Nerée het huis pleisteren. De vensters werden in de negentiende eeuw veranderd.
Er bestaat nog steeds een legende die gaat over een moedige dienstmeid die alleen thuis was toen een onguur type zich via een raam toegang tot het huis wilde verschaffen. De dienstmeid greep een zwaard en sloeg het hoofd van de inbreker af. Zij bleef koelbloedig, want er kwamen na de eerste nog een paar rovers naar binnen waarvan zij het hoofd van de romp scheidde. De legende doet ons geloven dat het voorval zich voor 1380 heeft afgespeeld!
In het door de Nerée’s aangelegde landschapspark staat een witte, achtzijdige duiventoren, symbool van een oud heerlijk recht, dat van de duivenslag.
Route: Je vervolgt de route via de oprijlaan van het landgoed Halsaf langs de duiventil en kasteel Halsaf, om vervolgens uit te komen bij bank 2 aan de Beekseweg.
Terug naar kaart
Bank 2 - SV Babberich
SV Babberich werd op 30 maart 1930 opgericht. Deze vereniging is destijds ontstaan uit het samengaan van 2 voetbalverenigingen: R.K.V.V. Victoria en R.K.S.V Excelsior
Vele jaren speelde SV Babberich in de onderste regionen van het amateurvoetbal, maar langzaam aan groeide de vereniging. In 1973 werd verhuisd naar het huidige sportpark (aan de overzijde) aan de Beekseweg: ‘De Buitenboom’.
Vanaf 1980 regen de successen zich aaneen: een goede lichting Babberichse voetballers, later aangevuld met voetballers uit omliggende dorpen, zorgden voor een ongekende periode. Binnen 8 jaar werd de opmars van Hoofdklasse onderafdeling naar Hoofdklasse KNVB bewerkstelligd (met 5 kampioenschappen). In deze klasse zou SV Babberich maar liefst 24 jaar verblijven. Het hoogtepunt in deze succesvolle periode was uiteraard de winst van de Amateurbeker van Nederland in de Rotterdamse ‘Kuip’ op Hemelvaartsdag 1997. Na deze succesjaren bleek dat het steeds moeilijker werd om bovenin het amateurvoetbal te blijven voetballen en na financiële problemen zakte SV Babberich terug naar de 5e klasse. Ook het ledenaantal is danig teruggelopen, waardoor nu veel moeite moet worden gedaan om alle sporters en liefhebbers bij SV Babberich actief te houden. En niet zonder succes, want in 2023 werden de eerste jeugdleden ingeschreven en werd in 2024 gestart in competitieverband.
Route: Ga bij bank 2 rechts en volg het fietspad. Na plm. 125 meter rechts houden en verder het voetpad volgen. Halverwege het voetpad bij bank 3 staan de Mariakapel en het Vrijheidsmonument.
Terug naar kaart
Bank 3 - Mariakapel en Vrijheidsmonument
Babberich had de Tweede Wereldoorlog redelijk goed doorstaan. Uit dankbaarheid werd door de bevolking geld ingezameld en kon de bouw van de Mariakapel met een houten Mariabeeld in 1951 worden gerealiseerd.
Tijdens de processie op de tweede zondag van mei werd jarenlang de Mariakapel aangedaan om daar te bidden.
In 1970 werd het houten Mariabeeld gestolen en is het nooit meer teruggevonden. Een nieuw beeld kwam er in 1977. Dit beeld was eerder geschonken door de soldaten die tijdens de politionele acties in Indonesië hadden gevochten. Door vandalisme ging dit beeld in 1985 verloren. Een jaar later werd een icoon van Maria in een nis geplaatst.
In de nacht van 26 op 27 september 1997 werd de rietkap in brand gestoken. Maar ook nu weer waren het de parochianen die de handen uit de mouwen staken. De Mariakapel werd weer hersteld en op 24 mei 1998 ingewijd.
Route: De route vanaf bank 3 loopt verder over het voetpad richting het spoorviaduct. Daar rechts aanhouden en loop door evenwijdig aan het spoor (hoge betonnen wand) tot boven aan de dijk bij bank 4.
Terug naar kaart
Bank 4 - Rivo Torto
Het buitengebied van Babberich leent zich heel goed voor recreatie. Er zijn meerdere campings in dit gebied. Vooral gasten uit Duitsland zijn vaste bezoekers. Vanaf bank 4 is zicht op Camping Rivo Torto. De naam Rivo Torto komt van het natuurzwembad dat achter de spoorlijn ligt. Dit zwembad werd in de jaren dertig opgericht door de parochie. Het bestond uit het zwembad met glijbaan en een speeltuin. Er waren kleedhokjes en de bezoeker kon er bij de kiosk frisdrank, ijs en dergelijke kopen. In de jaren 70-80 was het een druk bezochte plek in de zomer. Vanuit de hele omgeving kwamen de bezoekers.
In de vakantieperiode werden er zeskampen georganiseerd tussen de campings en Babberichse verenigingen. Een heel spektakel met allerlei uitdagende toestellen, waar fel gestreden werd voor de eer. En natuurlijk ontbrak het niet aan een gezellige BBQ en gekoelde dranken.
In de daaropvolgende jaren werd als gevolg van de droogte door boeren veel grondwater gebruikt voor besproeiing van het land. Dit leidde tot een lage waterstand. Het zwembad raakte in verval en is niet meer in gebruik.
Route: Vanaf de bank rechtdoor over de Kwartiersedijk tot bij café Huis den Dijk, waar je even kunt uitrusten op bank 5 of binnen in het café bij Walther en Anneke.
Terug naar kaart
Bank 5 - Schuttersgilde St. Jan
Babberich is een (h)echt schuttersdorp. Veel inwoners zijn lid van de schutterij en kijken elk jaar weer uit naar het 1e weekend van september. Dan wordt het Schuttersfeest groots gevierd ter ere van het Schuttersgilde St. Jan. In elke straat wordt op zaterdag een ereboog gebouwd, waar de schutterij langs trekt op maandag (buitengebied) en dinsdag (bebouwde kom).
Belangrijke onderdelen van de festiviteiten zijn op zondag het ophalen van het vaandel bij Huize Halsaf, het defilé en het koningschieten. Bij het koningschieten gaat het om het schot waarbij de houten vogel van de hoge schietpaal valt. Degene die dit verlossende schot heeft afgevuurd wordt de koning voor het komende jaar. Het is een kleurrijk gebeuren met mooi uitgedoste figuren als de bielemannen, officieren, hofdames, vendeliers, marketentsters en natuurlijk de schutters.
Bij café Huis den Dijk te Babberich vond bij de Libanonceder de oprichting van het Gilde St. Jan plaats. Om deze traditie te bestendigen vertrekken hier de schutters met drumfanfare op zondag met Schuttersfeest. Schuttersgilde St. Jan is niet zomaar een schutterij! Het gilde werd het predicaat koninklijk toegekend. Het mocht de eer hebben tweemaal te gast te zijn op paleis Soestdijk (op 9 juli 1949 en 30 april 1977). En het was ter gelegenheid van de afsluiting van het Willibrordus jaar, november 1990, op bezoek in het Vaticaan, waarbij paus Johannes Paulus II (1920-2005) de communie uitreikte en over de vendels liep die op de grond waren gelegd.
Route: Van hieruit weer een stukje terug over de Kwartiersedijk richting het spoor. Na plm. 200 meter loopt de route via het fiets-/voetpad onder de spoorlijn door. Aan de andere kant van het spoor ligt rechts het oude natuurzwembad Rivo Torto (zie beschrijving bank 4). Blijf de Kwartiersedijk volgen tot de Y-splitsing waar je rechts naar beneden loopt. Rechts ligt de beeldentuin van Joseph Platell en Ulla Bosman. Vanaf hier heb je al een kijkje op de beelden. Voor een bezoek moet een afspraak gemaakt worden. Loop verder richting bank 6.
Terug naar kaart
Bank 6 - Grensdorp Babberich
Al eeuwenlang loopt er een grens nabij Babberich. De huidige landsgrens is pas ontstaan in 1816. Tot 1795 bezat het koninkrijk Pruisen een aantal enclaves, die geheel of gedeeltelijk door Nederlands gebied waren omgeven. Zevenaar (incl. Babberich) was één van die enclaves. Sinds de middeleeuwen verwisselden deze enclaves regelmatig van landsheer. Zo zwaaiden de hertogen en graven van Kleef, Bergh en Gelre de scepter over de enclave Zevenaar.
Bank 6 staat aan het “Babborgapad”. Een klompenpad dat de wandelaar voert door het buitengebied van Babberich en het grensgebied met Duitsland. Hier kan men nu zonder controle de grens oversteken.
In de tijd dat de grenzen in Europa (tot 1995) nog gesloten waren, was dit een pad dat veel door illegalen gebruikt werd om Nederland in te komen. Eind jaren 60 dienden de eerste illegalen zich aan. Het ging hierbij voornamelijk om personen van Vietnamese, Chinese en Turkse nationaliteit.
Vanuit Zuid-Duitsland verzamelden de illegalen zich bij een café in Elten en ’s avonds gingen zij per auto of te voet hier tussen de grenspalen 680 en 681 over de grens. In Babberich werden zij door handlangers opgepikt om verder Nederland in te reizen.
Dit laantje kreeg bij de douane, die hier heel wat illegalen wist op te pakken, de naam “Ho Tsi Minh route”.
In de jaren 70 en 80 werden hier ook veel drugs Duitsland in gesmokkeld.
Route: Loop nu verder over de Kwartiersedijk tot je het bordje “Eigen weg” ziet. Via dit smalle paadje steek je door naar waar de Kwartiersedijk verder loopt. Bij de eerste mogelijkheid rechts vervolg je de route over de dijk tot bij bank 7.
Terug naar kaart
Bank 7 - Buurtschap Het Kwartier
Het buitengebied van Babberich kent van oudsher 3 buurtschappen t.w. Het Kwartier, De Bulten en Veldhuizen. Deze laatste loopt door op Duits grondgebied en heet daar Feldhuisen of Feldhausen.
Het Kwartier dankt de naam hoogstwaarschijnlijk aan de soldaten die tijdens de Tachtigjarige Oorlog hier waren ingekwartierd. Op oude landkaarten is de naam Quartier terug te vinden. 
Bank 7 staat midden in het buurtschap De Bulten. Het was de aanduiding van het gedeelte dat hoger lag. Het gebied bestond vooral uit heide en weidegronden. Het vee (koeien, schapen en paarden) liep vrij rond over de gemene gronden (gemeenschappelijk gebruik – zie Route 2, bank 19) en werd als het te ver weg liep door de bewoners zelf teruggedreven. Vee dat ten onrechte rondliep, werd door een schutter opgebracht naar de schutstal. Tegen betaling kon men het vee weer terugkrijgen. Vermoedelijk zijn de Schuttersgilden ontstaan uit groepjes mannen (schutters) uit buurtschappen die een landwacht vormden voor het buurtschap. De 3 buurtschappen bestonden vooral uit wat groepjes woningen waar kleine keuterboertjes hun vee voor eigen behoefte hadden rondlopen en op de hei de schapen lieten grazen.
Route: Vervolg de wandeling over de dijk tot aan de T-kruising en ga rechtsaf naar beneden richting de Beekseweg. Steek de Beekseweg over, ga linksaf en loop via het fietspad verder. Let op fietsers van achteren en hou zoveel mogelijk rechts!
Terug naar kaart
Bank 8 - Het Kluutenhuus
Aan de overkant van de weg staat één van de oudste boerderijen (hofstede) in het buurtschap Het Kwartier. Het is ook aangemerkt als een rijksmonument. Het werd al ingetekend in de ambtsatlas van 1735. In 1820 kreeg het de huidige T-vormige plattegrond. Eind 18e eeuw was Jacobus Kluitman, schapenhoeder van beroep, bewoner van de boerderij. De boerderij bleef tot in de jaren zeventig van de vorige eeuw bezit van de familie Kluitman. Het pand werd ook wel het "Hooge Huus" genoemd, omdat het nogal hoog gelegen was tegen het gebied De Bulten. Maar het staat beter bekend onder de naam "Kluutenhuus". Achter het Kluutenhuus ligt een kolk of waai. Deze wordt ook wel aangeduid als “Klüttenwaoi”. In de onmiddellijke omgeving daarvan is onder meer een bronstijd graf gevonden
Route: Ga verder via het fietspad (let op achteropkomende fietsers!) en steek bij de kruising de Ravenstraat over. In de Ravenstraat staat bank 9, maar deze is niet opgenomen in de route. Bij de eerste afslag rechts ga je de Sleeg in. In de bocht naar rechts loop je even rechtdoor richting de spoorlijn, langs de begroeiing naar bank 10.
Terug naar kaart
Bank 10 - Station 't Halt
In 1856 werd de spoorverbinding Arnhem - Zevenaar - Emmerich in gebruik genomen en kreeg Zevenaar een station. Op 1 mei 1897 werd, na eerder afgewezen verzoeken, de stopplaats – een houten gebouwtje waarin zich een wachtlokaaltje en een kaartenkantoortje bevond – in gebruik genomen. De halte (’t Halt genoemd) was voornamelijk bedoeld voor derde klasse reizende arbeiders met de bestemming Elten of Emmerich. 's Morgens tegen half zeven kwamen arbeiders uit Babberich en omgeving op klompen aanlopen en namen bij ’t Halt de trein. Deze kreeg in de volksmond al snel de naam "klompentrein". ’s Avonds keerden ze terug en moesten zij opnieuw soms wel vijf tot acht kilometer lopen voor ze thuis waren. Enkele arbeiders gingen in het Ruhrgebied werken. Op maandagochtend kwamen ze in alle vroegte naar het station. Aan een stok droegen ze een pungel (draagzak van een in een punt bijeengebonden grote handdoek) met roggebrood en spek, het voornaamste voedsel voor de komende week. Op het werk in onder andere Dinslaken, Oberhausen en Sterkrade huisden ze in barakken. Ze bleven een week of langer weg.
Route: Loop weer terug naar de Sleeg en vervolg deze tot bij bank 11.
Terug naar kaart
Bank 11 - De Goldsberg
Begin jaren dertig leefde in Babberich de fusiegedachte tussen de beide voetbalverenigingen R.K.V.V. Victoria en R.K.S.V. Excelsior (zie beschrijving bank 2). Op 26 november 1933 kwamen de besturen bijeen, maar de verschillen bleken onoverbrugbaar.
Meteen na afloop van de Tweede Wereldoorlog in 1945 bleek de tijd wel rijp voor een krachtenbundeling. Het juk van de Duitse bezetter was afgeworpen en de twee voetbalblokken bleken voldoende met elkaar gemeen te hebben om zich onder één noemer te presenteren. Zo werd op zaterdag 16 juni 1945 de oprichtingsvergadering van de 'nieuwe R.K. Sportvereniging te Babberich' gehouden. Het werd de doorstart van de huidige SV Babberich. Tijdens de vergadering werd ook vastgesteld dat het terrein aan de Goldsberg (het terrein achter bank 11) zich het beste leende als thuishaven.
Dit terrein werd in die jaren ook gebruikt door het Schuttersgilde St. Jan bij het jaarlijks koningschieten in het eerste weekeind van september.
Route: Vervolg de weg door de Sleeg tot aan huisnummer 28. Ga linksaf voor de overkapping(carport) van huisnummer 28 en vervolg dit paadje tot aan de voet-/fietsbrug en spoorlijn. Je bent aangekomen bij bank 12.
Terug naar kaart
Bank 12 - Betuweroute
Je bent bij de voet-/fietsbrug over de spoorlijn van Arnhem naar het Duitse Oberhausen. Bovenop de brug zie je in de verte in westelijke richting, op 4,8 kilometer afstand, de St. Andreaskerk van Zevenaar. Deze stad is een knooppunt in het internationale spoorwegnetwerk. Ten oosten van het station komen de goederentreinen van de Betuweroute en de reizigerstreinen vanuit Arnhem en Duitsland bij elkaar.
Sinds 2018 is er een derde spoor tussen Zevenaar-Oost en de Duitse grens aangelegd. In Duitsland wordt dit spoor in de toekomst verder doorgetrokken, zodat de goederentreinen via de Betuweroute sneller naar o.a. het Italiaanse Genua kunnen rijden.
Wellicht rijdt een lange goederentrein onder de voet-/fietsbrug door! Naast de brug is een nieuwe poel aangelegd voor de kamsalamanders en de poelkikkers die in dit gebied leven.
Op de voetbrug ligt een fietsgoot, zodat men vanuit Babberich met de fiets de weg De Sleeg kan bereiken en visa versa. Daarachter ligt Groot Holthuizen, een nieuwe wijk van Zevenaar.
Vanaf de voetbrug heb je ook een kijkje op Babberich en de wijk Middag. Onder aan de brug ligt een houtzagerij. Hier begon Antonius Albertus Ross in 1932 zijn eigen houthandel en zagerij.
Route: Nadat je via de voet-/fietsbrug over de Betuweroute bent gelopen, ga je linksaf richting de voetbalvelden van SV Babberich.
Terug naar kaart
Bank 13 - Havezate Hees
Onder de oude Babberichse inwoners is deze weg ook wel bekend als "’t Hees". Deze naam is afkomstig van Havezate Hees in de gemeente Didam, net ten zuiden van de A12 en het Hazenpad. Deze weg is nu doorgesneden door de spoorlijn en daarmee is de rechtstreekse verbinding tussen Kasteel Halsaf en Havezate Hees verbroken.
De Havezate Hees dateert uit de 13e of 14e eeuw. Het is bezit geweest van verschillende families. In 1794 werden alle bijbehorende landerijen verkocht, waardoor de havezate zelf geen toegevoegde waarde meer had. Het werd afgebroken en van de stenen werd een nieuwe boerderij gebouwd. Deze boerderij kwam in 1832 in bezit van de familie De Nerée tot Babberich. Daarmee is de rechtstreekse verbinding tussen beide gebouwen wel te verklaren.
Route: Vervolg de route tussen de voetbalvelden door. Aangekomen bij de Beekseweg ga je rechtsaf richting het dorp. Je loopt nu langs de oude kloostermuur naar de ingang van ’s Herenhof en gaat hier naar binnen. Loop helemaal rechtdoor naar de Calvarieberg, om daar vervolgens linksom of rechtsom bij de beelden bij bank 14 uit te komen.
Terug naar kaart
Bank 14 - St. Franciscuskerk en Calvarieberg
De St. Franciscuskerk, toegewijd aan de heilige Franciscus van Assisi (1182-1226), behoort bij de dertien geloofsgemeenschappen van Sint Willibrordus in de Liemers. De kerk werd gebouwd in 1956. De eerdere kloosterkerk uit 1885 moest hiervoor verdwijnen. Boven in de voorgevel bevindt zich een mozaïek van kunstenaar Tonny Ross. Aan de rechterkant hangen twee hardstenen beelden. Deze zijn geplaatst ter gelegenheid van honderd jaar Capucijnen in de Liemers in 1985. Deze zijn zichtbaar als je bij het start-/eindpunt op het Babborgaplein staat. In de kerk bevindt zich de Clara kapel die herinnert aan de heilige Clara van Assisi (1195-1253).
De kerk komt voort uit het klooster van de minderbroeders Capucijnen. Zij vestigden zich in 1885 in Babberich ‘om hier een redelijke bestaansmogelijkheid te vinden en voldoende geestelijke arbeid te verrichten naast het ongestoord dragen van het klooster habijt’. Na de Capucijnen vestigden de zusters Clarissen - Capucinessen zich in het klooster.
In de oude kloostertuin bevindt zich de Calvarieberg. Sinds 1934 werd jaarlijks een sacramentsprocessie gehouden vanuit de kerk. Eind 1995 werd de oude kloosterbegraafplaats op de binnentuin geruimd en de 29 overleden paters herbegraven op de zuster-begraafplaats naast de parochiebegraafplaats. Er liggen momenteel 31 broeders en 32 zusters begraven. In 2006 werd de begraafplaats gerenoveerd. Er kwamen twee platen met de namen van respectievelijk de zusters en broeders die op het kloosterkerkhof liggen. De afzonderlijke graven werden gemarkeerd met een zuiltje met naam. De begraafplaats werd voor iedereen toegankelijk.
Per 1 januari 2021 is de kerk gesloten. Er zijn plannen met het gebouw, maar concreet zijn deze niet.
Route: Loop terug naar het midden van ’s Herenhof en ga rechtsaf om de voormalige kloostertuin te verlaten. Je bent aangekomen bij het eindpunt van Route 1 van deze Bankenroute.
Als het Kulturhus geopend is, kun je hier gebruikmaken van de voorzieningen van de Huiskamer. Dit is ook direct het startpunt van Route 2 van de Bankenroute. Deze route brengt je langs de banken die geplaatst zijn in en om de dorpskern van Babberich.
Terug naar kaart
Over de route
De Bankenroute Bab
berich bestaat uit 2 routes. Het eerste deel is 7,1 km lang en voert door het buitengebied van Babberich. Je komt o.a. langs het kasteel Halsaf en de Buitenboom, om vervolgens via de Kwartiersedijk (evenwijdig aan de grens met Duitsland), de Beekseweg en Sleeg, over de Betuwelijn weer terug te komen bij het startpunt.
In het tweede deel (3,1 km) van de route loop je voornamelijk door het dorp. Het noordelijke gedeelte met de nieuwbouw en langs de zuidkant van het dorp (de oude kern) over het Witte Kruis, de verbindingsweg naar het Gelders Eiland met de plaatsen Herwen, Aerdt, Tolkamer, Lobith en Spijk. Je krijgt daarbij een goed beeld van het lintdorp Babberich.
De geschiedenis van Babberich is nauw verbonden met het Huize Babberich, algemeen ook Halsaf genoemd. Dit huis, gelegen in het Babberichse Bos, was oorspronkelijk een kasteel, compleet met ophaalbrug, die in de 18e eeuw werd afgebroken en vervangen door een landhuis. Een van de adellijke rechten van Halsaf was de duivenvlucht. Op het landgoed is nog een witte duiventoren aanwezig uit 1785. Halsaf en de Babberichse schutterij zijn sinds de oprichting van de schutterij in 1874 onlosmakelijk met elkaar verbonden. De hoofdbewoner van het huis (tot 2004 de familie De Nerée tot Babberich) is president en beschermheer van de schutterij.
Waar kun je starten?
Het start- en het eindpunt van beide routes is de parkeerplaats op het Babborgaplein met het Kulturhus De Borg en de Huiskamer. Hier is gelegenheid om wat te drinken of gebruik te maken van het toilet. De Huiskamer is open op dinsdag tot en met vrijdag van 09:30 tot 12:30 uur.
Wat kom je tegen?
In en rondom Babberich zijn in totaal 24 banken geplaatst door de Dorpsraad Babberich. De wandeltocht voert langs 21 van deze banken. Alle met hun eigen karakteristieke kijk op Babberich. Bij elke bank is via de daarop aanwezige QR-code een korte beschrijving over de geschiedenis en/of cultuur van het dorp beschikbaar op de website www.dorpsraad-babberich.nl. Door gebruik te maken van de QR-code op de folder kom je direct bij de volledige beschrijving van de routes.
Kies je route
Download hier de folder met routekaart
Route 1 - Het buitengebied van Babberich
Route 2 - Door de dorpskern van Babberich
